Wielu ludzi zadało sobie pytanie: „Na czym polega tragedia Konrada Wallenroda?”. Odpowiedzi na to pytanie są różne, w zależności od perspektywy danej osoby. Niektórzy uważają, że tragedia polega na tym, że autor nie był w stanie ukończyć dzieła, inni zaś sądzą, że pisarz doznał śmiertelnego udaru mózgu. Jednak niezależnie od przyczyny, tragiczna historia pisarza jest wciąż warta omówienia.
Spis treści
Tło
Tragiczny bohater Konrad Wallenrod był litewskim szlachcicem. Jego ukrytym celem było doprowadzenie do zagłady państwa krzyżackiego. Jego działania nie miały być ścieżką kariery, ale sposobem na sprawdzenie sprzeczności między szlachetnymi celami historii a ludzką moralnością.
W 1828 roku Adam Mickiewicz napisał historię Konrada Wallenroda. Chociaż był członkiem Krzyżaków, został zmuszony do napisania swojego dzieła w Rosji. Zostało ono później przetłumaczone na kilka innych języków i stało się bestsellerem w kilku krajach.
Jego wpływ był ogromny i zmienił pokolenia Polaków. Zainspirowała również biografie kluczowych dwudziestowiecznych żydowskich przywódców politycznych.
Książka Mickiewicza miała również wpływ na literaturę hebrajską, gdzie wywarła wrażenie na Akakim Tsereteli, wybitnym gruzińskim poecie. Twierdził on, że Wallenrod nauczył go kochać swoją ojczyznę.
Na Ukrainie wiersz został przetłumaczony na język ukraiński przez Stepana Charnetskyego, poetę i reżysera teatralnego. Tekst piosenki stał się nieoficjalnym hymnem ukraińskiego ruchu oporu przeciwko rosyjskiej agresji w 2002 roku.
Forma literacka
Forma literacka tragedii Konrada Wallenroda, napisanej w drugiej połowie XIX wieku, pozostaje ważnym tematem w polskiej literaturze, historii politycznej i kulturalnej. Jest to złożona forma literacka, której korzenie tkwią w okresie tajnych stowarzyszeń, reżimu cenzury oraz wysoce opresyjnego reżimu politycznego i kulturowego.
Literacka forma tragedii Wallenroda stała się nierozerwalnie związana z ówczesną akcją powstańczą. To z kolei spowodowało sprzężenie zwrotne formy i jej wpływu na kulturę.
Do rewolucji 1905 roku przeczytanie Wallenroda było dla polskiej publiczności prawie niemożliwe. Jego historia została napisana w sposób prawnie zakazany.
Dużym wkładem w ideę Wallenroda był Iwan Franko, ukraiński pisarz. Jego artykuł „Wallenrodyzm: powieść o zdradzie” został opublikowany w wiedeńskiej gazecie Die Zeit. Twierdził on, że cała twórczość Mickiewicza została ukształtowana przez ideę zdrady.
Życie pośmiertne w innych językach i kulturach
Życie pośmiertne Konrada Wallenroda było przedmiotem długotrwałej debaty. Kontrowersje dotyczyły pytania, czy Wallenrodyzm można włączyć do życia społecznego. Niektórzy twierdzili, że idea ta jest zbyt niebezpieczna i niepolska. Inni wskazywali, że Wallenrod był wygodną i łatwo akceptowalną motywacją polityczną.
Kontrowersje dodatkowo komplikował fakt, że Wallenrod był pisany w kontekście cenzury. Każda książka musiała być zatwierdzona przed publikacją. Ponadto istniały obawy, że Mickiewicz pisał poemat w dusznej imperialnej rzeczywistości.
W XIX wieku wallenrodyzm stał się ważnym zjawiskiem kulturowym. Był to powszechny wzór zachowania. Krytyczne spojrzenie na Wallenrodyzm pojawiło się jednak po II wojnie światowej.
Intepcja Wallenroda była interpretowana jako wezwanie do narodowego powstania zbrojnego. Jednak koncepcja Wallenroda była również kojarzona z podstępem, zdradą i pozorną współpracą. W rezultacie pytanie o legalność Wallenrodyzmu stało się jeszcze bardziej palące.
Prawdziwi i fałszywi Wallenrodowie
Wallenrodyzm był zjawiskiem, które siało zniszczenie w państwie wroga. Była to strategia wykorzystywana do usprawiedliwienia narzuconej administracji. Idea zdrady była również integralną częścią literatury.
Poemat narracyjny Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod został opublikowany w 1828 roku. Został napisany w czasach opresji, kiedy zagrożony był polski etos i patriotyczna sieć spiskowa. Jego twórczość była później tłumaczona na inne języki.
Była również szeroko tłumaczona przez poetów ukraińskich. Na początku lat dziewięćdziesiątych ukazały się miarodajne prace naukowe, które badały wzajemne oddziaływanie fikcji i rzeczywistości w utworze.
Ivan Franko, ukraiński pisarz, twierdził, że twórczość Mickiewicza została ukształtowana przez ideę zdrady. Napisał artykuł dla austriackiej gazety Die Zeit, w którym powołał się na Wallenroda jako dowód.
Wallenrodyzm był ruchem, który rozpoczął się w Polsce i odrodził się podczas II wojny światowej. W tym okresie Polacy byli okupowani przez sąsiednie reżimy. Po 1989 roku, kiedy to upadł komunizm, Wallenrodyzm zakończył się.
