Dawid Ben Gurion

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Dawid Ben Gurion, który przyszedł na świat w 1886 roku w Płońsku, na terenie Królestwa Polskiego (wówczas część Imperium Rosyjskiego), był potomkiem żydowskiej rodziny, osiedlonej w miejscu, które obecnie nie istnieje, przy ul. Wspólnej, przy rogu Warszawskiej. Przy urodzeniu nosił imię Dawid Grün. Jego ojciec, Awigdor Grün, był prawnikiem oraz aktywnym członkiem organizacji Chowewej Syjon, która wspierała żydowską emigrację do Ziemi Izraela. Po śmierci matki, Scheindel, kiedy Dawid miał jedenaście lat, młody chłopak dorastał w okolicach rynku, gdzie obecny adres to pl. 15 Sierpnia 21A (tzw. Bengurionówka), z widoczną tablicą upamiętniającą. Kształcił się w szkole żydowskiej, założonej przez ojca. Już w wieku 14 lat, z dwoma kolegami, stworzył klub młodzieżowy Ezra, którego celem było promowanie emigracji do Ziemi Izraela i odnowy języka hebrajskiego.

W swoim pamiętniku tak opisał swoje rodzinne miasto:

„Dla wielu z nas, antysemickie uczucia miały niewiele wspólnego z naszym oddaniem [dla syjonizmu]. Nigdy osobiście nie cierpiałem od antysemickich prześladowań. Płońsk był wolny od tego (…) Niemniej jednak myślę, że jest to bardzo ważne, to Płońsk w porównaniu z podobnymi wielkością miastami w Polsce, wysłał największą ilość Żydów do Ziemi Izraela. Nie wyemigrowali uciekając z negatywnych przyczyn, ale mając pozytywny cel odbudowy ojczyzny (…) Życie w Płońsku było spokojne. Były trzy główne społeczności: Rosjanie, Żydzi i Polacy (…) Liczba Żydów i Polaków w mieście była mniej więcej równa, po około pięć tysięcy. Jednak Żydzi tworzyli zwartą, scentralizowaną grupę zajmującą niewielki obszar, podczas gdy Polacy byli rozproszeni, żyjąc w odległych okolicach i obszarach wiejskich. W konsekwencji, gdy grupa żydowskich chłopców spotykała polską grupę, nieuchronnie pochodziła ona z przedmieść i tym samym miała słabszy potencjał od Żydów, którzy, nawet jeśli ich liczba była początkowo mniejsza, mogli szybko wezwać posiłki z całego kwartału. Byliśmy dalecy od bania się, raczej to oni bali się nas. Generalnie jednak stosunki były polubowne, chociaż odległe”.

W 1904 roku Dawid przeniósł się do Warszawy, gdzie podejmował się pracy jako nauczyciel i jednocześnie studiował na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W 1905 roku związał się z socjaldemokratyczną partią Poalej Syjon, co częściowo wynikało z wpływów jego ojca oraz z szoku, jaki przeżył w związku z antysemickimi pogromami w ówczesnej Europie Wschodniej. Był dwukrotnie aresztowany podczas rewolucji w 1905 roku.

Emigracja do Palestyny

Rok 1906 przyniósł decyzję o emigracji do Palestyny, wówczas jeszcze części Imperium Osmańskiego. Już miesiąc po przyjeździe Dawid objął członkostwo w Komitecie Centralnym oddziału Poalej Syjon w Jafie. Jego poglądy miały charakter bardziej nacjonalistyczny w przeciwieństwie do marksistowskiego kierunku reszty członków komitetu. W 1907 roku Dawid krytykował rosyjską dominację w organizacji. Liczba Żydów w Palestynie wynosiła około 55 tys., z czego przeważającą część stanowili rosyjscy imigranci, co wpływało na polityczną reprezentację w Poalej Syjon.

Na początku swojego pobytu w Palestynie, Dawid pracował w kolonii Petach Tikwa przy zbiorach pomarańczy. Opuścił potem politykę na pewien czas, przeprowadzając się do Galilei jako robotnik rolny. W 1908 roku wstąpił do organizacji samoobrony Bar Giora, gdzie brał udział w akcjach zbrojnych w odpowiedzi na ataki. Niebawem przyjął pseudonim Ben Gurion, kiedy został redaktorem gazety partyjnej Poalej Syjon „Jedność”. Kluczowym momentem w jego życiu były odwiedziny Salonik w 1911 roku, gdzie dostrzegł wpływowy model żydowskiego życia i biznesu, co miało na niego duży wpływ.

Służba wojskowa

Wybuch I wojny światowej zastał go w Jerozolimie, gdzie z grupą Żydów pracował w milicji wspierającej armię turecką. Jednak w 1915 roku został aresztowany za swoje zaangażowanie polityczne i deportowany do Egiptu. Po trzech latach pobytu w Stanach Zjednoczonych, gdzie rekrutował ochotników do organizacji He-Chaluc, wrócił do Palestyny.

Po opublikowaniu w listopadzie 1917 roku deklaracji Balfoura, która zapowiadała wsparcie Wielkiej Brytanii dla utworzenia „żydowskiego domu narodowego”, Ben Gurion przeszedł metamorfozę swojego podejścia do tejże władzy. Podkreślał, że dochodzenie do praw do ziemi wymaga wytrwałej pracy i osadnictwa, co wyraził mówiąc: „Ziemia nie będzie osiągnięta bez kreatywności i trudów pracy, wysiłku budowania i osadnictwa. Naród żydowski sam musi zmienić to prawo do życia w istniejący fakt”.

Działalność polityczna i syjonistyczna

Po śmierci lidera Poalej Syjon, Dow Bera Borochowa, nastąpił podział w ruchu syjonistycznym. W 1919 roku, Ben Gurion oraz Berl Katznelson przystąpili do frakcji prawicowej, której przewodniczył. Po wyborach w 1920 roku, Ben Gurion stał się wiceprzewodniczącym Komitetu Wykonawczego Rady Narodowej, a w 1921 roku objął sekretariat generalny Histadrutu.

Już w 1930 roku Ben Gurion był kluczowym graczem przy fuzji Hapoel Ha-Cair i Achdut ha-Awoda, co doprowadziło do powstania Mapai. Jego wizje skupiły się na rozwoju pustyni Negew, którą postrzegał jako miejsce na nowe żydowskie osady. Był członkiem III Rady Narodowej do 1944 roku oraz przewodniczącym Komitetu Wykonawczego Agencji Żydowskiej.

Stosunki z Brytyjczykami

W miarę rozwoju sytuacji w Palestynie, Ben Gurion starał się utrzymać pokojowe stosunki z Arabami, ale po arabskim powstaniu z 1936 roku, jego poglądy uległy znacznemu zaostrzeniu. Wspierał także raport Królewskiej Komisji Palestyny w 1937 roku, która proponowała utworzenie dwóch odrębnych państw dla Żydów i Arabów.

Podczas II wojny światowej, Ben Gurion postrzegał Brytyjczyków jako istotny element w zmaganiach z narastającymi zagrożeniami, a jego pogląd na współpracę z Brytyjczykami zmieniał się w miarę zaostrzenia ograniczeń imigracyjnych dla Żydów. Jego znane słowa: „Będziemy walczyć z Brytyjczykami przeciwko Hitlerowi jakby biała księga nie istniała, i będziemy walczyć z Białą Księgą, jak gdyby nie było wojny” powstały w kontekście frustracji z powodu ograniczeń.”

Status quo

W 1947 roku Ben Gurion podpisał umowę ze społecznością ultraortodoksyjną Agudat Israel, która wzmacniała zasady religijne w przyszłym państwie żydowskim. Obejmowały one m.in. uznanie szabatu jako dnia wolnego od pracy i wprowadzenie zasad koszerności w instytucjach publicznych. Przyjął także, iż nie będzie obowiązku służby wojskowej dla ultraortodoksyjnych Żydów, co miało zapewnić harmonijny rozwój tego segmentu populacji.”

Państwo Izrael

Po podjęciu decyzji przez Zgromadzenie Ogólne ONZ o podziale Palestyny, Ben Gurion, zdecydował się na proklamację niepodległości Izraela 14 maja 1948 roku. Jako pierwszy premier nowo powstałego państwa, jego rolą było zorganizowanie i zabezpieczenie funkcjonowania administracji oraz wojska. W pierwszych dniach wojny izraelsko-arabskiej, odgrywał kluczową rolę w formowaniu armii i koordynowaniu działań. Jego zdanie o potrzebie zwiększenia potęgi militarnej kraju obrazował cytat: „Obecnie nasze wojsko jest silniejsze niż nasza polityka, ponieważ nie wszystkie duże kraje uznają nas”.

Pierwszy premier Izraela

W wyniku wygranych wyborów w 1949 roku, Dawid Ben Gurion został zatwierdzony jako premier Izraela oraz ministra obrony. Często organizował spotkania z Żydami z całego świata, by zachęcić ich do wspierania młodego państwa. Wśród jego programów znalazły się m.in. plan oczynienia Negewu areałem zamieszkalym, oraz zapewnienia mieszkań dla nowo przybyłych imigrantów.

Trzeci premier Izraela

Ben Gurion powrócił do życia politycznego w 1955 roku oraz ponownie skierował swoje kroki jako premier. W ciągu tego czasu, skoncentrował się na problemach bezpieczeństwa, decydując się na rozwój izraelskiego programu nuklearnego. Postrzegał arsenał atomowy jako najlepszą gwarancję przetrwania kraju, mając na uwadze obawy o region, w którym żył.

Późniejsza kariera polityczna

Po ustąpieniu z urzędu w 1963 roku, życie Ben Guriona w dalszym ciągu wiązało się z polityką. Po sporach z następcą i w ramach protestu, w 1965 roku opuścił swoją partię, zakładając Rafi. Mimo zaawansowanego wieku oraz zapewnienia wielu mieszkańców Izraela o jego mądrości, ostatecznie wycofał się z politycznego życia w 1970 roku, spędzając ostatnie lata w kibucu Sede Boker, gdzie zmarł 1 grudnia 1973 roku.”

Znaczenie

Dawid Ben Gurion to postać, której znaczenie w historii Izraela jest niepodważalne. Jego działania i wizje miały ogromny wpływ na proces kształtowania się państwa żydowskiego.

Był on uważany za ascetycznego idealistę, któremu zależało na utworzeniu niepodległego Izraela. Jego determinacja w dążeniu do realizacji tych celów wyróżniała go jako przywódcę, który zdołał zjednoczyć różnorodne frakcje w tym trudnym okresie.

Na jego cześć nazwano wiele istotnych miejsc w Izraelu, co podkreśla uznanie dla jego wkładu. Przykładowo, Port lotniczy Ben Guriona jest jednym z kluczowych punktów komunikacyjnych w kraju, a Uniwersytet Ben Guriona stanowi ważne centrum edukacyjne i badawcze.

Takie upamiętnienia są dowodem na to, jak wielką wagę przywiązywane jest do jego dziedzictwa i znaczenia w historii nie tylko Izraela, ale i całego narodu żydowskiego.

Publikacje

Dawid Ben Gurion, jako jeden z kluczowych przywódców w historii Izraela, pozostawił po sobie wiele wartościowych publikacji, które odzwierciedlają jego myśli i przekonania. Poniżej przedstawiamy listę jego najważniejszych dzieł:

• Us and Our Neighbors. 1931, brak numerów stron w książce,
• From Class to Nation. 1933, brak numerów stron w książce,
• Ben-Gurion Selections. 1948, brak numerów stron w książce,
• Rebirth and Destiny of Israel. 1952, brak numerów stron w książce,
• Letters to Paula and the Children. 1958, brak numerów stron w książce,
• Israel: Years of Challenge. 1963, brak numerów stron w książce,
• The Jews in Their Land. 1966, brak numerów stron w książce,
• Israel: A Personal History. 1971, brak numerów stron w książce,
• Ben-Gurion Looks at the Bible. 1973, brak numerów stron w książce.

Wymienione pozycje stanowią nie tylko dokumentację jego życia, ale także źródło inspiracji dla przyszłych pokoleń.

---

Oceń: Dawid Ben Gurion

---